Geen nieuwbouw meer van kerken?
Column nr 320 dd 20-05-2014
Over een halve eeuw zal over dit tijdsgewricht 1950-2020 worden geoordeeld, een zeventig tal jaren na de verwoestende tweede wereldoorlog. Eerst opbouw en economische welvaart en het stichten van een Europa met een gezamenlijke munt. Hoe zit het met onze cultuur? Opera's en operettes zijn verdwenen en maanden, soms jaren achtereen zitten gelegenheid vol voor de opvoering van de succesvolle musicals, waar het volk met grote drommen naar toe trekt. Waar zijn de beroemde toneelgezelschappen, de beroemde balletscholen? Juist dezer dagen ontstond er een discussie over een cabaretvoorstelling in een voormalige katholieke kerk in Utrecht, die aan een particulier is verkocht en een parochie een stuk terughuurt voor liturgiegebruik. De voorstelling is een persiflage van de katholieke liturgie en kardinaal Eijk heeft daar zijn verontwaardiging over uitgesproken. Dan had de kerk niet moeten verkopen of betere afspraken met nieuwe eigenaar moeten maken. Door de verminderde belangstelling voor religie, worden in de 21e eeuw enorm veel kerken voor de eredienst afgestoten of het nu over protestantse of katholieke kerken gaat. Wat is er dan aan de hand met het culturele beeld van deze 21e eeuw ? Waarom geen belangstelling meer voor kerk en liturgie? De kerken kunnen na het echec van second world war de mensen niet meer warm laten lopen voor hun verhaal en organisatie. Dat is jammer, maar van de andere kant is het geen meelopers werk meer en kiezen nu alle mensen echt. Voor dat grote meelopers werk moesten veel en grote kerken gebouwd worden. Door de ontkerkelijking staan nu veel gebouwen leeg of op de nominatie verkocht of gesloopt te worden, al is de betekenis van dorpskerken groter dan de wekelijkse liturgie. De meeste kerken zijn dan ook gesneuveld in de stedelijke agglomeraties. In de Middeleeuwen kenden we de opbloei van de kerkenbouw middels de romaanse en gotische bouwstijlen, terwijl zeer geleerde architecten in staat waren prachtige koepels te bouwen. Brunneleschi wist in de 14 eeuw een constructie te bedenken voor de dom van Florence. We hebben deze koepel met veel studenten beklommen door middels de ruimte tussen twee schillen omhoog te klimmen en uiteindelijk bij de omgang boven bij het kleine torentje uit te komen. Juist toen ik door warmte en veel betreden treden besloot om even uit te rusten was er een collega die vaststelde dat we er bijna waren en dat zette aan om de laatste treden ook maar te nemen. Een prachtig uitzicht over Florence was de beloning. Brunneleschi beweerde destijds aan zijn opdrachtgever dat hij een koepel zonder pilaren kon bouwen. Hij zette dat op een eenvoudige manier uiteen door een ei aan de onderkant stuk te slaan en het rechtop te zetten. De architecten hadden wel ervaring met de koepels van de baptisteria, maar om op hoogte een koepel te bouwen was bijzonder, maar door die dubbele geleding van twee schillen valt er veel kracht op te vangen. Een schematische tekening kunt u hierbij aantreffen. Tenslotte nog: hoe gaat het in de toekomst met onze kerken? Eens stopt de ontkerkelijking en in mijn visie zullen er in dorpen en steden kleine christelijke gemeenten ontstaan, komen en blijven, die zich het lot aantrekken van mensen die hulp nodig hebben om de gemeenschap levendig te houden. Geen theatrale kerk meer, maar een kerk in de marge, zoals eens de apostelen zijn begonnen.
Geniet, leef, wees creatief, sportief en een prettig medemens voor je omgeving. Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, essays, adviezen aan en verkoop kunstvoorwerpen j.j.jong@quicknet.nl
drs JJJ, artes admirans
Is kunst voor de eeuwigheid gebouwd?
Columnr nr. 319 dd. 13 mei 2014
Het was een interessante discussie tijdens een van de werkcolleges op de VU in Amsterdam. Met de diverse standpunten kan je namelijk alle kanten heen. Immers duurzaamheid en houdbaarheid is een betrekkelijk begrip, maar als je bedenkt dat de Middeleeuwse kathedralen gemiddeld 800 jaar oud zijn en de Pfaltzkapel in Aken 1200 jaar, dan krab je toch wel even achter je oren en stel je vast dat soms LIJKT alsof het voor de eeuwigheid is gebouwd. Hetzelfde geldt natuurlijk voor alle schilderijen van Rembrandt, Frans Hals, Ferdinand Bol, Berckheide, Verspronck etc. Nu brengt de status van deze schilderijen wel met zich mede dat door hun naamsbekendheid de schilderijen worden onderhouden, zowel qua fysieke toestand, t.w. versterking van doek of paneel als qua voorstelling en zullen de verflagen goed worden onderhouden. Heel voorzichtig durf ik me een hele kleine Van Gogh kenner te noemen. niet zozeer vanwege mijn bachelor scriptie over hem, maar evenzeer vanwege de lezingen die over hem zijn gegeven en vanwege mijn redelijk uitgebreide Van Gogh boeken over de breedte van een boekenplank, doch het aantal boeken, publicaties etc. is dermate extensief, dat het zelfs voor de eigen bibliotheek nagenoeg niet bij te houden is. In deze kolommen trof u destijds een column aan inzake het schilderij van de Mont Majour, dat ineens opdoek. Dat schilderij was te traceren in de catalogus van Jan Hulsker die verder of de la Faille doorborduurde als het ging om zijn volledige oeuvre in een werk te vatten. Het frappante van de laatste van Gogh vondst is dat het schilderij niet te traceren is in Hulsker. Dus geen Van Gogh? Om dat te beweren dien je van goede huize te komen en de Van Gogh onderzoekers naar de kroon te steken. Dat wordt uiteraard niet gedaan, omdat deze heren hun hele leven in dienst hebben gesteld van het fenomeen van Gogh. Het nieuw ontdekte schilderij van Vincent dateert volgens de wetenschappers van 1889. Het is zijn periode in de instelling in Saint Remy. Bij Hulsker vindt je het onderwerp cipressen, veelvuldig, een boomsoort die in die omgeving veel voorkomt. Overigens gaat het om een klein werk 35 x32 cm, feitelijk een kleine maat voor Vincent. Het schilderij heeft een oorlogsverleden en is wellicht bevrijd uit de handen van de Nazi's omdat Vincent van Gogh op de lijst van Entartete Kunst stond. Het schilderij heeft achterop een groot stempel van 08-04-1944 van het Rijksmuseum dat toen in handen van de Nazi's was. Het was dus in Duitsland terechtgekomen en achterop is ook een zegel te zien van Museum der Schone Kunste te Berlijn en een stempel van 10 april 1974 van het Kunsthistoriches Institut te Wenen. De vondst van de Spaanse belastingdienst jl december in meer dan 500 kluizen van belastingfraudeurs onthulde derhalve een onbekende Vincent van Gogh. In ieder geval voor Jan Hulsker en voor alle grote Van Gogh kenners. Had de Spaanse belastingdienst geen razzia gehouden op malversanten, dan waren wij nog onwetend over dit schilderij onder de titel Cipres, hemel en platteland. Die belastingdienst was op zoek naar zwart geld, juwelen en andere eigendommen van 551 belastingontduikers. De eigenaar van de kluis, waarin het schilderij werd gevonden meldde de politie dat hij het voor een buitenlandse miljonair bewaarde. Kortom; veel hangt van toevalligheden aan elkaar vast en dat geldt voor de schoonzus van Vincent van Gogh mevrouw Brongers, die blijkbaar een vooruitziende blik had en het verzamelde werk bij elkaar hield en zo kan je nog tal van feiten en feitjes noemen, die er toe deden als het gaat om wel/niet bekend/beroemd etc. Hierbij treft U een foto die uit het AD komt. Het artikel is van de Nederlands/Spaanse journalist Edwin Winkels, die ook altijd tijdens de Tour de France bij Mart Smeets te vinden is in zijn TV avond programma. Kunst dus vergankelijk ? Dikwijls wel, vooral als het gaat om organische stoffen of om factoren als overstroming, brand etc. Geen enkel werk kan je voor de eeuwigheid maken.
Geniet, wees creatief, sportief, actief in sport, kunst en human relations. Wees een goed mens voor ieder om je heen en dat vergt wel enige inspanning. Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, adviezen etc j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj artes admirans
